Autisme is een misleidend woord. Letterlijk betekent het namelijk: helemaal op jezelf zijn. Maar dat betekent niet dat iemand met autisme niemand nodig heeft. Juist niet! Daarom wordt in dit artikel uitgelegd wat autisme nu precies is. Wanneer u of jij beter weet wat autisme inhoudt, is het ook gemakkelijker om begrip te hebben voor het gedrag van een persoon met autisme. In deze blog wordt beschreven wat autisme is en worden de gedragingen op het gebied van sociale omgang, communicatie, verbeeldingsvermogen en vaste en herhalende patronen bij personen met autisme besproken.
Mensen met autisme hebben een andere manier van informatie verwerken. Ze richten zich met name op de details van zaken. Ook krijgen ze veel prikkels binnen en is het voor mensen met autisme vaak lastig om de samenhang tussen al deze prikkels te zien. De prikkels die ze binnenkrijgen zijn als het ware allemaal puzzelstukjes. Het kost mensen met autisme meer tijd om alle puzzelstukjes aan informatie in het hoofd aan elkaar te passen en door te hebben wat er aan de hand is. Op deze manier zijn verkeerde koppelingen snel gemaakt en komen mensen met autisme soms tot een andere betekenis van zaken en tot ander gedrag dan verwacht. Deze moeite met binnenkomende informatie en het verwerken ervan noemen we een zwakte in de ‘centrale coherentie’. Dit kan zorgen voor onvermogen op verschillende gebieden.
Gedragingen op de volgende gebieden zullen besproken worden in dit artikel:
Ten eerste kunnen personen met autisme ander gedrag laten zien in de sociale omgang met anderen. Sociaal gedrag zorgt namelijk voor veel prikkels. Om dit op de juiste manier te verwerken, heeft de persoon met autisme tijd nodig. Je ziet het centrale coherentie probleem hier dus duidelijk optreden. Een voorbeeld van een andere gedraging in de sociale omgang is dat iemand met autisme het in het sociale contact voornamelijk van een ander af laat hangen. Voor anderen kan het dan zo overkomen dat de persoon met autisme niet in de relatie investeert. In werkelijkheid is het echter zo dat de persoon met autisme het lastig vindt om een gevolgtrekking te maken. Zo is het voor iemand met autisme bijvoorbeeld lastig om het initiatief te nemen voor het plannen van een nieuwe afspraak met iemand, wanneer een eerdere afspraak niet door kon gaan. De persoon zet dan dus niet de stap om een nieuwe afspraak te maken.
Er zijn een paar soorten gedragingen die vaak voorkomen in de sociale omgang van personen met autisme. Zo is er het afzijdige type, dat contact het liefst uit de weg gaat. Ook is er een passief type. Deze persoon is juist heel meegaand in de omgang. Daarom zijn kinderen met autisme die dit type gedrag vertonen vaak een fijn speelmaatje voor andere kinderen; ze gaan namelijk overal in mee. Vervolgens is er nog het grillige type. Deze mensen gaan contact met anderen wel actief aan, maar vaak op een aparte en onhandige manier. Dit kan vreemd overkomen op de omgeving.
Ten tweede kunnen mensen met autisme anders zijn in de communicatie. Dit hangt ook weer nauw samen met de sociale omgang en de verkeerde koppeling tussen alle deeltjes van informatie die bij iemand met autisme gemaakt kan worden. Zo is het voor mensen met autisme vaak lastig om in te schatten wanneer iets figuurlijk of letterlijk bedoeld wordt.
Een kind met autisme kan bijvoorbeeld heel erg schrikken als zijn moeder zegt: ‘Nu stoppen, anders plak ik je achter het behang!’. Hij denkt dan dat zijn moeder dit letterlijk zal doen.
Ook kan het lastig zijn om op een juiste manier om te gaan met de impliciete delen van de communicatie. Dit zijn dingen die mensen niet uitspreken, maar tegelijkertijd wel bedoelen. Mensen met autisme vinden het vaak lastig om dingen die indirect benoemd worden te plaatsen.
Ten derde hebben mensen met autisme vaak een gebrekkig verbeeldingsvermogen. Wanneer je geen overzicht hebt over alle prikkels en moeite hebt met het vinden van het grote geheel in alle details, dan is het ook erg lastig om verbeeldingsvermogen te ontwikkelen. Bij kinderen met autisme zie je dit vaak terug, doordat ze zich in een fantasiewereld kunnen bevinden. Bij volwassenen zie je dit ook: bij hen ontbreekt namelijk regelmatig sociale verbeelding. Er is dan dus moeite om eerdere ervaringen te gebruiken om zo te weten hoe je in nieuwe ervaringen moet voorspellen wat er zou kunnen gebeuren. Mensen met autisme hebben dus moeite met het uitwisselen van hun gevoelens of belevingen. Dit is iets wat heel belangrijk is voor vriendschap. Hierdoor zien we ook weer dat het gebrekkige verbeeldingsvermogen gekoppeld is aan de moeite met sociale omgang en de zwakte in de centrale coherentie.
Ten slotte kunnen personen met autisme herhalende patronen laten zien van bepaald gedrag, interesses en activiteiten. Zo kunnen ze bepaalde handelingen graag in een specifieke volgorde uitvoeren of bepaalde lichamelijke bewegingen continu maken. Het onderliggende aspect hiervan is dat mensen met autisme moeite hebben met het overzicht houden over alle stukjes aan informatie. Hierdoor ontstaat er gehechtheid aan duidelijkheid en vaste structuren. Als iets vast en duidelijk is, hoef je namelijk minder moeite te doen om het overzicht te krijgen. Vanuit deze gehechtheid kan een weerstand ontstaan tegen veranderingen. Een specifieke interesse helpt hierin soms in het krijgen van rust: een duidelijke focus op één prikkel als remedie tegen overprikkeling. Bij kinderen zijn dit veelal getallen of bijvoorbeeld de dienstregeling van treinen. Bij volwassenen is dit niet altijd meer per se een specifieke activiteit, maar meer de intensiteit van de activiteit. Anderzijds ontstaat een specifieke interesse soms ook uit de behoefte aan compleetheid.
Mensen met autisme hebben ook zeker sterke kanten. Ze kunnen heel geordend en zorgvuldig werken.
Ze hebben oog voor detail en zijn daarom goed in banen waarin het analyseren van feitelijke en gedetailleerde informatie belangrijk is. Mensen met autisme hebben namelijk de neiging om losse stukjes aan informatie die voortdurend binnenkomen te organiseren en ordenen. Dit moeten zij ook al doen in het dagelijkse leven, aangezien ze heel veel prikkels binnen krijgen die verwerkt moeten worden.
Het is verschillend wanneer autisme ontdekt wordt. Dit kan in de kindertijd, maar ook op latere leeftijd. Er zijn verschillende eigenschappen die kunnen compenseren voor bepaalde kenmerken van autisme. Bijvoorbeeld een normale of hoge intelligentie. Het is fijn als de diagnose bij mensen met autisme zo vroeg mogelijk gesteld wordt. Dit kan zorgen voor begrip bij de persoon zelf, maar ook bij de omgeving. Het kan helpen bij het gericht stimuleren van ontwikkeling en het aanleren van vaardigheden.
Bent u iemand of kent u iemand in uw omgeving met autisme of een vermoeden van autisme? Neem dan vrijblijvend contact op met Deviaa. Wij helpen u graag verder.
Deviaa stimuleert de zelf-educatie. Het helpt onze cliënten om te weten waar gedrag vandaan komt en hoe het moet worden verstaan. Deviaa gaat er van uit dat kennis helpt om te begrijpen wat speelt en begrip geeft daarbij ook weer grip op de omstandigheden. Deviaa heeft daarom ook voor u titels met betrekking tot autisme geselecteerd die u praktische tips en inzichten kunnen geven. Dit betreft de volgende boeken: ‘Wat autisme met je doet’ (€17,99), ‘Ik en autisme’ (€17,00) en ‘Weet jij wat autisme is?’ (€12,50). Het laatste boek is met name geschikt voor kinderen. Deze boeken zijn bij Deviaa te koop of kunnen besteld worden.
Laura Kersten
Psycholoog i.o.
Deze website gebruikt cookies. Door gebruik te maken van deze website, geeft u aan akkoord te zijn met het gebruik van cookies. Lees meer
