ADHD

ADHD bij kinderen

ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. ADHD is geen ziekte, maar de hersenen zijn iets kleiner en minder actief. Hierdoor werken de functies aandacht, planning en beheersing over impulsen minder goed. Vaak hebben kinderen met ADHD ook een normale intelligentie. Er zijn drie types kinderen met ADHD: kinderen die druk en impulsief zijn en kinderen die stil en snel afgeleid zijn. Voor de diagnose ADHD moet er dus sprake zijn van hyperactiviteit/impulsiviteit of een mix van hyperactiviteit/impulsiviteit met aandachtstekort. Wanneer er alleen sprake is van aandachtstekort spreken we van het type ADD. Deze kenmerken zullen hieronder verder uitgelegd worden.

• Aandachtstekort: let vaak niet op details; maakt slordigheidsfouten; heeft moeite om zijn/haar aandacht vast te houden; lijkt vaak niet te luisteren als iemand tegen hem/haar praat; heeft vaak moeite om taken en activiteiten te organiseren; heeft vaak geen zin in taken die veel mentale aandacht vragen; raakt vaak dingen kwijt die nodig zijn voor taken; is snel afgeleid door dingen in de omgeving; en is vaak vergeetachtig bij dagelijkse bezigheden.
• Hyperactiviteit/impulsiviteit: beweegt vaak onrustig met handen of voeten; heeft moeite om te blijven zitten als dat moet; rent in situaties waar dit ongepast is vaak rond; vindt het moeilijk om rustig te spelen of zich bezig te houden met ontspannende activiteiten; is vaak druk bezig; praat vaak aan één stuk door; antwoordt al voordat de vraag gesteld is; verstoort vaak bezigheden van anderen of dringt zich op; en heeft vaak moeite om op zijn/haar beurt te wachten.

Naast de typische kenmerken van ADHD, hebben veel kinderen last van andere problemen zoals agressie, grensoverschrijdend gedrag, angststoornissen, leerstoornissen etc. Het is goed om te onthouden dat de kenmerken opvallend/afwijkend moeten zijn bij een kind van die leeftijd. Bij een kind van 3 jaar bijvoorbeeld is het namelijk te begrijpen dat hij of zij nog niet goed stil kan zitten.

Het is van belang om een druk kind niet gelijk te labelen met ADHD. Een kind wat heel druk is, hoeft namelijk niet per se ADHD te hebben. Er kunnen ook andere oorzaken zijn voor dit drukke gedrag zoals bijvoorbeeld:

• Temperament: sommige kinderen hebben een drukker temperament. Kinderen met ADHD laten meer extreem gedrag zien en hebben vaak problemen op school of thuis, terwijl kinderen met een drukker temperament verder vaak geen problemen ervaren.
• Angst- of stemmingsstoornis: kinderen die veel angst ervaren voor hun omgeving laten ook druk gedrag zien. Vaak hebben ze daarnaast ook hoofd- of buikpijn. Bij depressieve stemmingen komen ook kenmerken van ADHD voor.
• Autisme: kinderen met autisme ervaren vaak onrust en zijn snel afgeleid. Kinderen met autisme hebben echter wel vaak een verstoorde omgang met anderen en een achterstand in taal-spraakontwikkeling en motoriek.
• Omgevingsfactoren: bijvoorbeeld gebeurtenissen die veel stress veroorzaken zoals over- of onderschatting op school.

ADHD wordt regelmatig verward met autisme. Soms krijgen kinderen de verkeerde diagnose en hebben ze eigenlijk autisme in plaats van ADHD. Hoe kunnen we ADHD van autisme onderscheiden?. Kinderen met autisme hebben echt moeite met een vaardigheid vanwege hun informatieverwerkingsproblematiek.  Ze hebben dus blijvend moeite met correct afstemmen op de sociale interactie; dit is bijvoorbeeld terug te zien in het feit dat ze het moeilijk vinden om (oog)contact te maken. Kinderen met ADHD kunnen dit in principe wel, maar dat is afhankelijk van hoeveel concentratie ze kunnen opbrengen op dat moment en hoe sterk hun hyperactiviteit/impulsiviteit op dat moment speelt. Ook hebben ze vaak een bepaalde fascinatie voor iets; dit kan betekenen dat ze heel veel interesse hebben voor een bepaald onderwerp of dat ze een bepaalde tic hebben. Daarnaast kunnen ze slecht tegen veranderingen en zijn ze erg gevoelig voor geluiden. ADHD is een vorm van onderprikkeling en bij autisme is vaak sprake van overprikkeling. Het kan ook zo zijn dat ADHD en autisme tegelijkertijd voorkomen, maar dan krijgt het kind alleen de diagnose die meest leidend is, wat vaak autisme is.

Kinderen met ADHD ervaren vaak problemen op school. Ten eerste kan dit komen doordat ze snel afgeleid zijn en een slechte concentratie hebben, waardoor het moeilijker voor hen is om hun taken te begrijpen en te volbrengen. Hierdoor is het eveneens lastiger voor ze om alles goed te plannen en hebben ze hun huiswerk vaak niet af. Ten tweede zorgt hun drukke gedrag vaak voor problemen met vriendjes. Ze vinden het lastig om vrienden te maken en te behouden en kunnen andere kinderen soms afschrikken door hun impulsieve gedrag. Dit zorgt er echter wel voor dat kinderen met ADHD zich vaak een buitenbeentje voelen en zich slecht begrepen voelen. Dit kan veel invloed hebben op hun zelfbeeld en hun zelfvertrouwen, waardoor ze vaak juist extra druk en impulsief worden.

Voor een kind met ADHD kan het daarom belangrijk zijn om hulp te krijgen. Het is vaak nuttig dat ze op school extra begeleiding krijgen met hun werk en dat hun leraar ze op een positieve manier in de gaten houdt. Wanneer een kind weinig zelfvertrouwen heeft door negatieve ervaringen, kan het ook helpend zijn wanneer het kind op gesprek gaat bij een psycholoog.

ADHD bij volwassenen

Het beeld van ADHD kan wat veranderen in de volwassenheid. Volwassenen met ADHD hebben meestal alleen nog te maken met het stuk ‘aandachtstekort’ en minder met het stuk ‘hyperactiviteit’. Volwassenen met ADHD hebben last van snelle afleidbaarheid, slechte organisatie en planning, stemmingswisselingen en woedeaanvallen. Soms zoeken ze expres spanning en risico’s op om zich beter te kunnen concentreren, ze gebruiken eerder drugs of alcohol en zijn eerder impulsief en onrustig. Zolang er echter niet duidelijk is dat achter dit gedrag de diagnose ADHD zit, kan dit veel onbegrip opleveren. Wanneer de diagnose ADHD echter gesteld is, zorgt dit vaak voor een opluchting. Er kan nu uitleg gegeven worden over wat ADHD inhoudt en hoe je hier het beste mee om kunt gaan. Na een diagnose vallen veel gebeurtenissen uit het verleden op hun plaats. Niet alleen het gedrag kan verklaard worden, maar ook allerlei conflicten, problemen en onverklaarbare lichamelijke klachten vallen opeens in een ander licht.

Heeft u, uw partner of uw kind ADHD en ervaart u of de ander problemen wat betreft school, werk, relatie, etc. en heeft u behoefte aan hulp en ondersteuning? Neem dan gerust contact op met Deviaa voor een intakegesprek, dan hopen wij u verder te kunnen helpen.

Elma de Bruijne

Psycholoog i.o.