Acceptatie of Afwijzing

Ouders

Voor een kind is het heel belangrijk dat zijn of haar ouders hem of haar accepteren. Dat noemen we ook wel ouderlijke acceptatie: ouders laten warmte en affectie zien door middel van fysiek en verbaal gedrag. Fysiek gedrag uit zich in knuffelen en verbaal gedrag uit zich in complimentjes geven en aardig zijn. Daarentegen bestaat er ook ouderlijke afwijzing. Dit uit zich in agressief gedrag naar het kind toe zoals slaan of schelden; daarnaast kan een ouder zijn of haar kind ook negeren en/of (emotioneel) verwaarlozen.

Uit onderzoeken is gebleken dat ouderlijke afwijzing geassocieerd wordt met mentale gezondheidsproblemen. Veel kinderen krijgen later te maken met een depressie en/of hebben een zeer hoog risico op verslavingsproblematiek op latere leeftijd. Daarnaast is ouderlijke afwijzing een grote voorspeller van gedragsproblemen zoals gedragsstoornissen, externaliserend gedrag en emotionele instabiliteit.

Kinderen en volwassenen die afwijzing hebben ervaren voelen boosheid en andere pijnlijke emoties. Hierdoor sluiten ze zich emotioneel af om zichzelf te beschermen tegen verdere afwijzing. Dit kan er toe leiden dat ze het moeilijk vinden om zelf liefde te uiten of om liefde van een ander te accepteren. Ze zijn bang dat ze opnieuw afgewezen zullen worden en willen de pijn niet nog een keer ervaren. Hierdoor kan het lijken alsof ze ongevoelig zijn, maar het is eigenlijk een verdedigingsmechanisme.

Het gevaar is ook dat afgewezen kinderen zichzelf gaan zien zoals ze denken dat hun ouders hun zien. Hierdoor ontwikkelen ze een slecht zelfbeeld en weinig eigenwaarde. Boosheid, negatieve gevoelens over zichzelf en andere gevolgen van afwijzing verminderen de capaciteit om te dealen met stress. Hierdoor zijn ze minder emotioneel stabiel en worden ze eerder verdrietig of boos in stressvolle situaties. Alle pijnlijke gevoelens leiden ook tot de ontwikkeling van een negatieve wereldblik: ze zien de wereld – relaties en mensen – als onbetrouwbaar, vijandig, onvriendelijk, emotioneel onveilig, bedreigend of gevaarlijk.

Vrienden/leeftijdsgenoten

Voor een kind is het daarnaast ook heel belangrijk dat zijn of haar leeftijdsgenoten hem of haar accepteren. Dit zorgt ervoor dat ze zich erbij horen voelen en het is goed voor hun ontwikkeling. Kinderen die geaccepteerd worden, zijn kinderen die leuk gevonden worden door de meerderheid van de leeftijdsgenoten. Kinderen die afgewezen worden zijn kinderen die niet leuk gevonden worden door andere leeftijdsgenoten en die vermeden worden als speelmaatje.

Door leeftijdsgenoten geaccepteerde kinderen hebben hoge levels van sociaal gedrag en ze presteren goed op school. Ze kunnen zich ook beter aanpassen in het volwassen leven. Door leeftijdsgenoten afgewezen kinderen kunnen op twee manieren reageren: agressief of teruggetrokken.

• Agressief afgewezen kinderen: Agressieve afgewezen kinderen reageren als een pester en gedragen zich vijandig. Ze interpreteren andere mensen als vijandig.

Gevolgen voor het kind:

Deze kinderen presteren vaak slechter op school en lopen meer risico op het uitvallen van school. Daarnaast hebben ze meer kans op lange termijn gedrags- en emotionele problemen. Ook hebben ze vaak problemen om een relatie aan te gaan en deze te onderhouden.

• Teruggetrokken afgewezen kinderen: Teruggetrokken afgewezen kinderen worden door pesters vaak gekozen als slachtoffer, omdat ze onzeker en angstig zijn. Ze durven niet voor zichzelf op te komen en laten het vaak gebeuren.

Gevolgen voor het kind:

Ze hebben een lage zelfwaarde en weinig zelfvertrouwen. Ze presteren ook slecht op school en vermijden school ook. Daarnaast hebben ze meer kans op sociale angst of een depressie. Ze kunnen zich heel alleen voelen.

Zowel ouders als vrienden zorgen voor een omgeving waarin kinderen ondersteuning en intimiteit ervaren. In de eerste jaren zijn de ouders vooral heel belangrijk, maar tijdens de adolescentie hebben vrienden ook veel impact. Er is gebleken dat ouderlijke afwijzing schadelijker voor een kind is dan de afwijzing van vrienden/leeftijdsgenoten. Dit is te verklaren omdat het ‘normaal’ gevonden wordt dat een ouder zijn of haar kind accepteert en het ‘ongewoon’ wordt gevonden wanneer dit niet zo is, terwijl het bij vrienden niet vanzelfsprekend is dat ze elkaar accepteren. Het is echter wel zo dat vrienden/leeftijdsgenoten een buffer kunnen vormen wanneer kinderen worden afgewezen door hun ouders. Bij hun vrienden kunnen ze dan hun verhaal kwijt en daar kunnen zij zich wel veilig en geliefd voelen.

De acceptatie of de afwijzing van ouders en vrienden hebben dus veel invloed op het gedrag van een kind. Wanneer u merkt dat uw kind zich afgewezen voelt of dat uzelf moeite heeft met het accepteren van uw kind, kunt u gerust contact op nemen met Deviaa voor een intakegesprek, dan hopen wij u verder te kunnen helpen.

Elma de Bruijne

Psycholoog i.o.