ADHD in relaties

Aandachtstekort-hyperactiviteitsstoornis (ADHD) is de meest voorkomende psychiatrische aandoening onder kinderen en adolescenten. Bij iemand met ADHD zijn de hersenen iets kleiner en minder actief. Bij volwassenen uit dit zich voornamelijk in een snelle afleidbaarheid, slechte organisatie en planning, stemmingswisselingen en/of woedeaanvallen. Deze symptomen en andere symptomen die bij ADHD horen kunnen invloed hebben op een relatie.

Als partner van iemand die ADHD heeft kun je je genegeerd of eenzaam voelen. Je partner lijkt nooit te doen wat hij heeft beloofd. Doordat je hem er steeds aan moet herinneren om bepaalde taken uit te voeren, voel je je een zeur en herken je jezelf niet meer. Het frustreert je dat je partner wel intensief bezig kan zijn met de dingen die hij leuk vindt, maar niet met jou. Als jij zelf ADHD hebt kan je het gevoel hebben dat je partner is veranderd in een control freak die achter elk punt in je agenda aanzit. Hoe goed je ook je best doet, het is nooit goed genoeg voor je partner.

Bovenstaande situaties zijn voorbeelden van patronen die kunnen spelen binnen een relatie waarin een van de partners ADHD heeft. Patronen binnen een ADHD-relatie zijn erg consequent en voorspelbaar. Hierom is het van groot belang om inzicht te krijgen in deze patronen. Als de patronen herkend worden, kunnen ze veranderd worden of uit de weg worden gegaan.

In deze blog wordt dieper ingegaan op verschillen tussen partners met en zonder ADHD, en bespreken we een aantal patronen die in een ADHD-relatie een rol kunnen spelen. Belangrijk om hierin mee te nemen is dat ADHD geen ‘vreselijke aandoening’ is, maar dat je ADHD ook kan zien als een manier om in de wereld te staan. Mensen met ADHD hebben veel bijzondere eigenschappen die soms overschaduwd kunnen worden door hun symptomen. Echter kunnen deze symptomen door een stuk bewustwording en de juiste behandeling naar de achtergrond verdwijnen, waardoor er meer ruimte is voor de vele talenten die ADHD met zich meebrengt.

Een van de grootste verschillen tussen iemand met en iemand zonder ADHD is de manier waarop de informatie binnenkomt. Wanneer iemand zonder ADHD informatie binnenkrijgt, wordt het automatisch in een heldere hiërarchie geplaatst. Als er veel prikkels binnenkomen wordt vanzelf alle ruis en afleiding eruit gefilterd. Ook een reeks losse ideeën, die je bijvoorbeeld tegenkomt tijdens het lezen van een tekst, worden automatisch in een duidelijke hiërarchie geplaatst. Het brein van iemand met ADHD ontvangt prikkels net op een andere manier. De informatie die in dit brein binnenkomt wordt niet automatisch gerangschikt, maar alle prikkels en ideeën lijken even belangrijk. In de eerste instantie krijgt alles evenveel aandacht. Als iemand met ADHD aan het lezen is in een luidruchtig park, zal hij snel afgeleid kunnen worden omdat er nog veel andere geluiden zijn die net zo duidelijk binnenkomen als de letters die hij leest. Het brein maakt dus niet automatisch een heldere hiërarchie van de informatie die binnenkomt.

Belangrijk om hierbij te onthouden is dat het één niet perse beter is dan het ander. Mensen met een geordend brein zijn beter in taken waarbij je veel moet organiseren, zoals het runnen van een huishouden. Mensen met een minder geordend brein zijn onder andere erg goed in creatieve taken.

Mensen met ADHD hebben ook een net wat andere kijk op de tijd dan mensen zonder ADHD. Voor mensen met ADHD zijn er vaak maar 2 tijdzones: ‘nu’ en ‘niet nu’. Iets wat een uur geleden belangrijk was is nu alweer vergeten en aan iets wat over een kwartier moet gebeuren wordt vaak nog niet gedacht. Hierdoor stapt iemand dus gemakkelijker in dezelfde fout, doordat het probleem en de aangereikte oplossing alweer in het ‘niet nu’ staat en daardoor geen prioriteit meer heeft in het brein. Het kan dus voorkomen dat je vaak dezelfde ruzies hebt samen, met alle gevolgen van dien. Een ander gevolg van deze kijk op tijd is dat iemand met ADHD vaak zijn taken vergeet. Als er aan het begin van de dag tegen iemand met ADHD wordt gezegd dat hij om 12:00 een telefoontje moet plegen, is de kans groot dat hij dit vergeet omdat 12:00 in het ‘niet nu’ is. Een handige tip hiervoor kan zijn om een wekker om 12:00 te zetten, zodat je dan in het ‘nu’ weet dat dat telefoontje gepleegd moet worden.

Deze en andere verschillen tussen partners met en zonder ADHD kunnen leiden tot spanningen bij beide partners. Zo komen veel partners die in een relatie zitten die lijdt onder ADHD in bepaalde patronen terecht: een reeks voorspelbare reacties op een ADHD symptoom. Die voorspelbare reacties kunnen dan weer leiden tot een ruzie. Een aantal voorbeelden van patronen die veel stellen in een ADHD-relatie zullen herkennen zijn de volgende.

In het eerste patroon draagt één van de partners alle verantwoordelijkheden en de ander helemaal niet. Het begint vaak met het feit dat het de partner met ADHD niet lukt om zijn verantwoordelijkheden na te komen. Hij heeft echt de intentie om zijn taken uit te voeren, maar hij raakt simpelweg afgeleid en vergeet dat hij deze taak moest doen. Hierop gaat de partner zonder ADHD dit compenseren waardoor zij uiteindelijk alles in en rond het huishouden zelf doet. Als de partner met ADHD hier vervolgens op wordt aangesproken belooft hij het wel te doen, maar het lukt hem simpelweg vaak niet. Hierdoor zal hij door zijn partner uiteindelijk gezien worden als onbetrouwbaar en dit leidt tot een situatie wat frustrerend is voor beide kanten.

Een ander patroon is het verkeerd interpreteren van de ADHD-symptomen. Als voorbeeld nemen we de volgende situatie: in de verkeringstijd geeft de partner met ADHD zijn partner alle aandacht. Dit komt omdat er stoffen in het brein vrijkomen wanneer je verliefd bent en bij iemand met ADHD zorgen deze stoffen voor een hyperfocus op de relatie en op de ander. Echter, er komt een moment dat de relatie door bijvoorbeeld een huwelijk wordt bevestigd en de hyperfocus op iets anders gevestigd wordt, waardoor het voelt dat de aandacht in de relatie opeens volledig uitblijft of ten minste erg verminderd is. Voor de partner zonder ADHD komt dit moment heel plotseling en wordt er vaak gedacht dat de partner met ADHD niet meer van hem/haar houdt. Echter is dit een verkeerde interpretatie van de symptomen van de ADHD van de partner. Zoals eerder besproken, kan het zijn dat iemand met ADHD snel afgeleid is. Als de hyperfocus over is, zal de partner met ADHD ook snel afgeleid zijn binnen de relatie. Doordat hij zo snel afgeleid is, kan hij net zo makkelijk op een Tv-programma, of op zijn werk focussen als op zijn relatie. De partner zonder ADHD zal deze afleiding koppelen aan afkeer en zo ontstaat er een negatief patroon.

Zoals eerder besproken zijn patronen die voorkomen in veel ADHD-relaties consequent en voorspelbaar. Wanneer er inzicht wordt verkregen in deze patronen kan de relatie beter worden. Het boek “ADHD relaties” van Melissa Orlov kan hierbij helpen. Dit boek bespreekt 12 patronen die veel voorkomen bij mensen in een ADHD-relatie en biedt 6 praktische handvatten om de band binnen de relatie te verbeteren. Zeker wanneer dit boek wordt gebruikt met een aantal coaching gesprekken waarin ook psycho-educatie een plaats heeft, kunnen er goede resultaten worden behaald.

Ervaart u of iemand die u kent problemen met ADHD binnen de relatie en heeft u behoefte aan hulp en ondersteuning? Deviaa biedt de partnercursus ADHD aan. In de cursus wordt dieper ingegaan op onder andere communicatie in de relatie, verschillen tussen mannen en vrouwen en intimiteit en seksualiteit. U kunt de cursus hier aanschaffen.

Heeft u andere vragen of heeft u behoefte aan hulp en ondersteuning? U kunt altijd contact met ons opnemen voor een gesprek.

Jasmijn Twigt

Psycholoog i.o.