Wat kan er uitgezien worden naar de geboorte van een kindje. Wat een liefde en blijdschap kan er zijn als het kindje in de armen gesloten kan worden. Toch kan het opvoeden van kinderen best wat vragen en uitdagingen met zich mee brengen. Dit kan ook zijn weerslag hebben op het leven. Andersom kunnen de problemen van het leven ook invloed hebben op de opvoeding van onze kinderen. Gelukkig blijkt uit de cijfers van het Sociaal Cultureel Planbureau dat het de meeste ouders lukt om hun kinderen veiligheid en liefde te bieden. Er is echter een kleine groep, waarbij dit niet lukt. Hierbij kan gedacht worden aan gezinnen waar sprake is van systeemproblematiek of zelfs mishandeling of seksueel misbruik. In deze blog zal de focus liggen op de gevolgen van relatieproblematiek van ouders voor hun kinderen.
Binnen de jeugdhulp wordt de term ‘goed genoeg ouderschap’ gebruikt. ‘Goed genoeg ouderschap’ is ouderschap waarbij de ouders een stabiele, liefdevolle en zorgzame benadering hebben ten opzichte van hun kind waardoor het kind goed kan ontwikkelen. Hierbij is het van belang oog te hebben voor de partnerkeuze en partnerrelatie. Een goede basis van ouderschap kan immers gevonden worden bij partners die van elkaar houden, elkaar steunen, accepteren en respecteren. Daarbij kan bijvoorbeeld gekeken worden naar de rol van conflicten en de manier waarop deze vermeden of opgelost worden. Het ouderschap kan veel van de ouder(s) vragen en daarbij is het belangrijk dat je kunt steunen op je partner.
Maar, wat als ouders geen gezonde partnerrelatie hebben? Er zijn verschillende manieren waarop ouders om kunnen gaan met hun relatieproblemen. Zo raken sommige ouders door hun relatieproblemen erg gefrustreerd. Ze kunnen dit afreageren op hun kinderen. Dit kan zich uiten in fysiek of mentaal geweld.
Andere ouders ontkennen de problemen in hun relatie en houden zich voor dat het kind zelf hun probleem is: ‘Als het kind niet zo lastig zou zijn, was er niets aan de hand’.
Het kan ook zo zijn dat het kind aanvoelt dat er spanningen zijn tussen de ouders. Het gebeurt regelmatig dat deze kinderen juist problematiek en/of lastig gedrag gaan vertonen, als afleidingsmanoeuvre voor hun ouders. Op deze wijze richten ouders zich mogelijk namelijk weer op een gezamenlijk probleem: ‘het probleem van hun kind’. Dan wordt er samengewerkt, in plaats van ruzie gemaakt over de eigen problemen. Dit kan vanuit de kinderen zowel bewust als onbewust gebeuren.
Er zijn ook ouders die uit elkaar gaan vanwege hun relatieproblemen. Soms is zichtbaar dat dit voor ouders ruimte kan geven om zich weer te richten op het ouderschap. Soms ontstaat er door de scheiding echter een onveilige situatie. Een aantal voorbeelden van een onveilige situatie zijn:
Om met moeilijke situaties om te gaan heeft ieder mens afweermechanismen. Voorbeelden van afweermechanismen zijn: ontkennen, overdekken met het tegenovergestelde en projectie. Een kind dat opgroeit in een onveilige omgeving, is vaak genoodzaakt van deze afweermechanismen gebruik te maken. De afweermechanismen vertekenen de situaties en het zelfbeeld. Ook kunnen ze een subjectief gevoel van veiligheid geven, terwijl de situatie alleen maar onveiliger wordt. Soms is een afweermechanisme niet voldoende om met de situatie om te gaan. Als het kind gewend is aan de werking van afweermechanismen en het afweermechanisme ineens niet werkt, kan dit voor intense emotionele buien zorgen. Vaak begrijpt eigenlijk niemand deze emotionele buien.
Vaak blijven afweermechanismen bestaan als de kritieke situaties voorbij zijn. Concreet betekent dit dat kinderen hun afweermechanismen die ze gebruikt hebben in hun jeugd blijven inzetten. Als de situatie veilig is, is het gebruik van afweermechanismen niet altijd wenselijk. Zo kan een afweermechanisme ingezet worden bij het aangaan van nieuwe relaties, waardoor het vormen van de nieuwe relaties ernstig bemoeilijkt kan worden. Het is dan zaak om bewust te worden van het mechanisme en te leren dat het in sommige gevallen beter is om te functioneren zonder afweermechanisme. Daarvoor is wijsheid en geduld nodig.
Voor het kind kunnen er verschillende gevolgen zijn van een onveilige jeugd. Als het kind nog erg jong is en moeilijke situaties meemaakt is de kans groot dat het kind zich op een onveilige manier hecht. Deze kinderen voelen zich extreem angstig en onveilig en de kans bestaat dat dit blijvend is. Als het kind in de vroege jeugd nog een redelijk veilige omgeving had, kan het zijn dat het kind wel veilig gehecht is. Hierdoor zal het kind mogelijk sneller steun kunnen zoeken. Trauma’s, die in een later stadium opgedaan zijn, kunnen echter ook van grote impact zijn op de ontwikkeling van het kind. Het kan bijvoorbeeld invloed hebben op het welbevinden, de veerkracht en de manier waarop het kind zelf stabiele relaties durft aan te gaan en onderhoudt.
Wanneer er sprake is geweest van nare ervaringen in de jeugd, is het van belang om ruimte te hebben om dit te verwerken. Het is fijn wanneer ervaren wordt dat er over gepraat kan worden. Het is daarbij van belang dat alle meegemaakte moeilijke gebeurtenissen een plek krijgen in dit verhaal. Vaak kost het tijd om de gebeurtenissen te ordenen. Bij het vertellen van het verhaal is het belangrijk dat er ook plaats is voor het uiten van emoties. Door het uiten van de gevoelens en gedachten over de nare gebeurtenissen kan er betekenis gegeven worden aan het gebeurde. Het is voor de jongere, of voor de inmiddels volwassene, belangrijk dat er plaats is om te rouwen om vroeger. Laat er aandacht zijn voor de schade van de gebeurtenissen en hoe daarmee verder te leven.
Heeft u of iemand die u kent een onveilige jeugd gehad en zou u ondersteuning willen? U kunt altijd contact opnemen met Deviaa voor een intakegesprek. Wij hopen u dan verder te kunnen helpen.
Berthilde Mulder
Psycholoog i.o.
Deze website gebruikt cookies. Door gebruik te maken van deze website, geef je aan akkoord te zijn met het gebruik van cookies. Lees meer
