Jaloers, ik?
Jaloezie, dat klinkt als een naar woord en we willen er liever niet aan denken, dat wij ook wel eens jaloers zijn. Maar jaloezie is niet altijd verkeerd; het is niet altijd iets waar je je voor hoeft te schamen. Het is bijvoorbeeld heel normaal om jaloers te zijn als je ziet dat jouw partner met interesse naar een andere man of vrouw kijkt. Toch denken mensen dat het een teken van onzekerheid is of dat het kinderachtig is om jaloers te zijn. Onzin: iedereen is wel eens jaloers.
Maar er bestaat ook ziekelijke jaloezie en daar spreken we van als iemand voortdurend flink jaloers is terwijl daar geen reden toe is. Ziekelijke jaloezie verschuilt zich vaak achter andere problemen, zoals relatieproblemen of een depressie. Toch is het belangrijk dat het aandacht krijgt en dat het wordt gezien als een probleem.
Jaloezie heeft niet alleen te maken met gevoelens; de gevoelens zijn slechts een onderdeel van de jaloeziereactie. Jaloezie is ook op te merken in jaloerse gedachten en in jaloers gedrag: deze drie vormen samen de drie G’s. Een voorbeeld hiervan is dat een man denkt dat zijn vrouw iemand anders aantrekkelijk vindt; hierdoor voelt hij zich jaloers en vervolgens gaat hij zich jaloers gedragen door ruzie te maken. Vaak komen deze mensen terecht in een vicieuze cirkel. De jaloers gedachten en gevoelens leiden tot jaloers gedrag wat weer leidt tot nieuwe jaloerse gedachten en gevoelens etc.
Jaloezie heeft ook te maken met basisovertuigingen. Basisovertuigingen zijn de gedachten over hoe je tegen de wereld, tegen jezelf en tegen andere mensen aankijkt. Wanneer mensen onrealistische basisovertuigingen hebben over zichzelf, de ander of mensen in het algemeen, kunnen ze een situatie onterecht achterdochtig interpreteren. Hierdoor komt de jaloezie niet alleen snel op, maar blijft zij ook langer bestaan. De basisovertuigingen zelf veroorzaken geen jaloezie. Er moet wel een directe aanleiding zijn: de partner praat met een ander. Negatieve basisovertuigingen zorgen er voor dat mensen vatbaar worden voor ziekelijke jaloezie.
Het is belangrijk dat ziekelijke jaloezie behandeld wordt, want zij gaat zelden vanuit zichzelf over. Ziekelijk jaloerse mensen hebben een verkeerde manier van denken en daarom hebben ze hulp nodig om er vanaf te komen. Met behulp van cognitieve gedragstherapie is het probleem van de ziekelijke jaloezie echter wel op te lossen. Cognitieve gedragstherapie richt zich op het wijzigen van gedachten en het veranderen van gedrag.
Een aantal voorbeelden van anti-jaloezietechnieken die in de cognitieve gedragstherapie gebruikt worden zijn de volgende:
- Positief interpreteren: ziekelijke jaloezie is een teken van angst om de ander te verliezen. Indirect is het dus een teken van liefde. Dat kan de ander wat milder maken, waardoor diegene meer geduld en begrip heeft voor de jaloerse partner. Ook moet de jaloerse partner proberen om het gedrag van zijn of haar partner positief te interpreteren. Een voorbeeld hiervan is dat wanneer de partner met een andere man of vrouw lacht, de jaloerse partner denkt dat zijn of haar partner gewoon een aardig persoon is.
- Jaloers piekeren stoppen: zeg hardop tegen jezelf STOP als je gaat piekeren. Dit is een effectieve manier om de jaloerse gedachtegang te stoppen. Het maakt ruimte voor de gedachtes zoals: waar maak ik me druk om? Zo wil ik niet zijn. Het beste is om afleiding te zoeken en iets anders te gaan doen.
- Onredelijke opvattingen en gedachten veranderen: verkeerde basisovertuigingen worden bekeken en ter discussie gesteld. Als men de onredelijkheid daarvan gaat inzien, dan kunnen deze veranderen in positieve overtuigingen. Men moet leren om anderen niet op een negatieve manier te benaderen, maar op een neutrale en positieve manier.
- Vraaggedrag beëindigen: de keten van onzekerheid/jaloezie/vragen stellen moet doorbroken worden. De jaloerse partner mag geen vragen stellen en anders mag de niet-jaloerse partner geen antwoord geven op de vraag. De niet-jaloerse partner kan wel op die momenten zeggen dat hij of zij van de ander houdt en dat de ander vertrouwen moet hebben.
Omgaan met ziekelijke jaloezie gaat met pieken en dalen. Als mensen de juiste technieken kennen en de motivatie hebben om iets aan hun jaloezie te doen, kunnen ze leren om er goed mee om te gaan. Kent u iemand met ziekelijke jaloezie of heeft u er zelf last van? Neem dan gerust contact op met Deviaa voor een intakegesprek, dan hopen wij u verder te kunnen helpen.
Elma de Bruijne
Psycholoog i. o.