Header Team Deviaa

Patronen doorbreken: deel 3

15-02-2023

In de laatste twee blogs over patronen doorbreken zijn kind-, ouder- en overlevingsmodi aan bod gekomen. Voor het lezen van deze blog is het mogelijk fijn om de eerste twee blogs over dit onderwerp nog eens door te lezen: Patronen doorbreken 1 en Patronen doorbreken 2. In deze nieuwe blog wordt de gezonde volwassenemodus besproken en worden er tips gegeven hoe met je eigen modus om te gaan. Tips hoe je je eigen patroon kunt doorbreken!

Gezonde volwassenmodus

De afgelopen twee blogs is er ingegaan op modi die disfunctioneel zijn. Alleen de gelukkige kindmodus (zie ook blog 1) is een functionele modus, evenals de gezonde volwassenemodus, die in deze blog wordt besproken. Deze modus is gezond en wanneer deze modus geactiveerd is, kan de persoon omgaan met conflicten. Situaties, relaties en gevoelens worden op een redelijke manier ingeschat en kunnen ook goed gehanteerd worden. Het eigenbelang en dat van de ander is in evenwicht; men is niet extreem afhankelijk of dominant. In deze modus heeft een persoon goed contact met zichzelf, waardoor gevoelens geuit kunnen worden, problemen op een rationele manier opgelost kunnen worden en de persoon voor zichzelf opkomt. Een persoon waarbij deze modus actief is, kan goed omgaan met zichzelf, de ander en de situatie.

Marije (uit blog 2) had de neiging zich teveel op te offeren voor haar leerlingen (schuldinducerende oudermodus). Nu ze Pfeiffer heeft gehad, heeft ze geleerd meer rust te nemen en de weekenden vrij te houden voor vrienden, familie en ontspanning. Wanneer ze op haar werk teveel hooi op haar vork neemt, voelt ze dit zelf aan en kan ze dit overdragen aan een collega.

Disfunctionele modi doorbreken

In het voorbeeld is het Marije gelukt om haar patroon te doorbreken en de gezonde volwassenemodus te activeren. Hoe kunnen patronen doorbroken worden?

Allereerst is bewustwording belangrijk. Welke patronen zijn er in jouw gedrag en aan welke patronen geef je je snel over? Wanneer je daar bewust van bent, kun je dat gaan analyseren en erachter komen hoe je een bepaald patroon hebt ontwikkeld. Op die manier kan er ook gewerkt worden aan het doorbreken van een patroon.

Welke patronen zijn er in jouw gedrag en aan welke patronen geef je je snel over?

Elk patroon vereist een andere aanpak. Hier volgen een aantal tips hoe je om kunt gaan met kindmodi (zie ook blog 1).

Het gekwetste kind moet verzorgd worden. Daarvoor kun je gevoelens accepteren en toelaten en liefdevol met jezelf omgaan. Een oefening die daarbij helpend kan zijn, is een verbeeldingsoefening. Stel je een situatie voor waarbij je nog heel jong was en je je afgewezen voelde, bijvoorbeeld een moment op het schoolplein nadat je beste vriendin je negeerde. Bedenk wat de situatie was en de gedachten en gevoelens die je daarbij had. Stel jezelf nu voor als volwassen persoon en troost je ‘kleine ik’. Ga in gedachten naar jezelf toen je zo jong was en omhels bijvoorbeeld je kleine ik. Dit helpt om positief te gaan denken over jezelf en daarbij worden ook de disfunctionele oudermodi op afstand gehouden.

Voor de boze of impulsieve kindmodus geldt dat je het boze kind onder controle moet krijgen. Analyseer jezelf tijdens een situatie waarin je boze of impulsieve modus actief wordt: wat gebeurt er, waarom doe ik wat ik doe? Daarna is het belangrijk om grenzen te stellen aan de boosheid of impulsiviteit en die te beheersen. Daarbij is het nuttig om te kijken naar de reactie van anderen om je heen: hoe reageren ze op jouw gedrag en moet je wellicht nog meer inperken? Om de controle te krijgen over je boosheid kun je door de analyse de vroege signalen van de modus herkennen. Je merkt bijvoorbeeld dat de modus begint bij gevoelens van irritatie. Daarna kun je leren je kwaadheid stapsgewijs te uiten. Je kunt bijvoorbeeld een korte time-out nemen wanneer gevoelens van irritatie gevoeld worden.

Ook bij de oudermodi (zie ook blog 2) zijn verbeeldingsoefeningen helpend. Ga terug naar een situatie waarin de oudermodus actief was, of neem een huidig probleem in gedachten waarin de modus je ‘toespreekt’. Wanneer je bijvoorbeeld negatieve feedback krijgt van een collega, zou de gedachte kunnen zijn: ‘Ik heb een fout gemaakt, ik ben een mislukkeling.’ Ga na wat precies de boodschap van de modus is en bedenk: wat is hiervan waar en wat is functioneel? Wanneer je onjuiste of disfunctionele boodschappen hebt ontdekt, probeer die dan te nuanceren of te vervangen door andere boodschappen. Bijvoorbeeld: ‘Ik heb een fout gemaakt, maar dat is menselijk. Ik ben geen mislukkeling.’ Spreek die boodschappen jezelf toe. Zoek daarnaast ook ondersteuning bij familie of een therapeut.

Om overlevingsstrategieën te veranderen is het belangrijk om na te gaan hoe je op stress reageert.

Overlevingsstrategieën (zie ook blog 2) zijn vaak in het heden disfunctioneel en ook deze kan je veranderen. Een overlevingsstrategie is ooit functioneel geweest; in sommige situaties is vermijden beter dan confrontatie. Denk bijvoorbeeld aan het vermijden van een groep sterke jongens op straat, waarvan je weet dat die kunnen gaan vechten. Maar omdat je deze strategie nu in allerlei situaties toepast, is het een patroon geworden, dat niet overal functioneel is. Om overlevingsstrategieën te veranderen is het belangrijk om na te gaan hoe je op stress reageert. Wat voel je in je lijf, welke emoties zijn er en wat doe je? Schrijf de voor- en nadelen op van jouw strategie in verschillende stressvolle situaties. Schrijf daarna je veranderwensen op en in welke situaties je zou willen veranderen. Begin vervolgens in kleine stappen deze veranderingen toe te passen in je dagelijks leven. Door te oefenen, zul je zien dat jouw overlevingsstrategie verandert!

Functionele modi versterken

Ten slotte is het goed te benoemen dat sommige modi wel functioneel zijn in bepaalde situaties. Boosheid is bijvoorbeeld een heel normaal gevoel en wanneer je een bepaald project af moet ronden, is prestatiegerichtheid nuttig. Wanneer je dat echter heel vaak ervaart en het patroon in elke situatie toepast, wordt het disfunctioneel. Een gezonde volwassenemodus weet rationeel te handelen en realistisch te blijven. Zo kan het ook bepaalde doelen en grenzen stellen, zodat het niet toegeeft aan een bepaalde disfunctionele modus. De gezonde volwassenemodus laat bijvoorbeeld prestatiegerichtheid, een kenmerk die bij een veeleisende oudermodus zou kunnen horen, toe wanneer er een deadline gehaald moet worden. Maar wanneer de deadline gehaald is, stelt de gezonde volwassenemodus weer grenzen aan de prestatiegerichtheid. De gezonde volwassenemodus moet dus ‘bemiddelen’ tussen de verschillende modi, zodat het niet disfunctioneel wordt.

Een gezonde volwassenemodus werkt ook nauw samen met de gelukkige kindmodus. Het verschil is dat de gezonde volwassenemodus zich richt op volwassen taken en behoeften, terwijl de gelukkige kindmodus onbezorgd geniet. Deze twee modi moeten dus in balans zijn. Om het gelukkige kind te versterken is het belangrijk om een moment in gedachten te nemen waarop je gelukkig was. Een moment waarbij je bijvoorbeeld buiten speelde temidden van je familie en de zon scheen. Bedenk wat je waarnam en wat je gevoelens daarbij waren. Dit helpt om het gelukkige gevoel weer op te roepen. Daarnaast helpen het bedenken van nieuwe activiteiten en het maken van een gevoelsbrug. Daarbij heb je een gelukkige herinnering, die je koppelt aan nieuwe situaties die je hetzelfde gevoel geven. Het moment van buitenspelen koppel je bijvoorbeeld aan een gezellige avond met vrienden, waarbij je hetzelfde gevoel van blijdschap en geborgenheid voelt.

Patronen doorbreken begint dus bij bewustwording, waarna je aan de slag gaat met de verschillende aanpakken voor jouw patroon of modus. Bedenk dat je patroon zich langzaam heeft ontwikkeld. Het is dus niet zo gek als het je niet lukt je patroon in één dag te veranderen. Richt je op de langere termijn!

Voor het schrijven van deze blog is het boek Patronen doorbreken gebruikt van Hannie van Genderen, Gitta Jacob en Laura Seebauer. Hierin worden de verschillende modi nog uitgebreider omschreven en er staan meerdere oefeningen in om patronen te doorbreken.

Herkent u zich in een van de patronen en zou u ondersteuning willen in het doorbreken van het patroon? Neem dan gerust contact op met Deviaa voor een intakegesprek, dan hopen we u verder te kunnen helpen.

Myrna Hollebrandse

Psycholoog i.o.

Dit artikel delen:

Lees meer over:

Home Sfeerfoto Deviaa

Deze website maakt gebruik van cookies

Deze website gebruikt cookies. Door gebruik te maken van deze website, geeft u aan akkoord te zijn met het gebruik van cookies. Lees meer

Sluiten