Hoe een slechte werksfeer kan leiden tot psychologische klachten

De sfeer op de werkvloer staat de laatste jaren steeds vaker in de schijnwerpers, en niet zonder reden. Berichten over teveel stress, hoge werkdruk, grensoverschrijdend gedrag of pesten op het werk komen steeds vaker voor. Het aantal stressklachten en burn-outs is de laatste jaren ook flink toegenomen. Er zijn veel verschillende factoren die bijdragen aan een nare werksfeer. Dat kan ook komen door een leidinggevende die te veeleisend is, of teveel kritiek geeft. Daarnaast kunnen collega’s zorgen voor een nare sfeer op de werkvloer. Deze zaken kunnen leiden tot een verslechterende mentale gezondheid en diverse psychologische klachten. In deze blog zullen we de bovenstaande factoren bespreken en tips geven over hoe de klachten te voorkomen of te verminderen zijn.

Factoren van een slechte werksfeer

Een fijne werksfeer is belangrijk voor het sociale welzijn van de werknemers. Een eerste factor die ervoor kan zorgen dat deze werksfeer verslechterd, is een inadequaat functionerende leidinggevende. De leidinggevende heeft wellicht niet altijd een reëel beeld van wat er op de werkvloer moet gebeuren en vraagt daardoor teveel van de werknemers. Zo wordt de werkdruk verhoogd. Ook is het mogelijk dat een leidinggevende te kritisch is op het werk van de werknemers en te weinig oog heeft voor positiviteit. Dit kan bij hen weer zorgen voor een verhoogde werkdruk. De hoge werkdruk kan leiden tot stress en ziekteverzuim en zelfs tot langdurige uitval of mogelijke arbeidsongeschiktheid. Wanneer werknemers langdurig te maken hebben met een te hoge werkdruk, raken ze niet alleen gestrest, maar ook gedemotiveerd, meldt de Nederlandse Arbeidsinspectie.

Een andere factor die een bijdrage levert aan een slechte werksfeer, is een moeizame relatie met collega’s. Zo kan pestgedrag van collega’s zorgen voor een nare werksfeer, maar ook voor persoonlijke klachten. Veel werknemers maken ongewenst gedrag mee van collega’s of een leidinggevende. Pestgedrag kan al bestaan uit roddelen, vernederende opmerkingen, uitsluiten of negeren. Maar het kan ook voortrekken van andere collega’s zijn of het ontvangen van onterechte kritiek. Het kan zelfs het wegpakken van de spullen van een ander zijn of de zaken van een collega in de war sturen. Niet alle gedragingen hoeven voor te komen, wanneer er sprake is van enkele van deze gedragingen wordt dit al gezien als pesten. Daarbij dient scherp gehouden te worden dat dit ook echt gebeurt bij volwassen mensen op de werkvloer.  
Seksuele intimidatie is tot slot een veel voorkomende factor van ongewenst gedrag van collega’s. Dit komt vooral bij vrouwen veel voor, maar dat wil niet zeggen dat dit mij mannen niet voorkomt.
Grensoverschrijdend en pestgedrag gebeuren regelmatig en leiden tot een nare sfeer op de werkvloer. Bovendien zorgen ze ervoor dat een werknemer zich niet meer veilig voelt op het werk. Ook dat leidt tot stress. En stress is een grote risicofactor voor psychische klachten. Stress kan daarbij ook leiden tot fysieke klachten.  

De bovengenoemde factoren kunnen enerzijds leiden tot stress en psychische klachten, maar anderzijds ook tot ontevredenheid over het werk. Het kan werknemers een ongelukkig gevoel geven om naar hun werk te gaan. Stress, psychische klachten, ontevredenheid en ongelukkigheid leiden er uiteindelijk toe dat de mentale gezondheid van een werknemer vermindert. Dit heeft negatieve impact op de werknemer zelf, als mede op zijn productiviteit en effectiviteit. Uiteindelijk kan een werknemer ervoor kiezen om een andere baan te zoeken, waarmee opgebouwde kennis en investeringen verloren raken. Werknemers die langdurig door een nare werksfeer blootgesteld worden aan stress, hebben een groter risico op een burn-out. Het is duidelijk dat de gevolgen van een nare werksfeer niet bevorderlijk zijn voor het welzijn van de werknemer en dat dit grote gevolgen kan hebben voor het bedrijf. Welke mogelijkheden zijn er om deze sfeer te verbeteren?

Praktische tips

Het is van belang voor bedrijven om oog te hebben voor de werksfeer en deze actief te peilen. Daarbij is het belangrijk om mogelijke problemen te identificeren en daarop een specifieke aanpak in te zetten. Voor interne problemen op de werkvloer, zoals pesten of seksuele intimidatie is het essentieel dat er een vertrouwenspersoon is binnen het bedrijf. Een vertrouwenspersoon geeft advies en ondersteuning bij ongewenst gedrag. Soms is een leidinggevende de vertrouwenspersoon. Voor sommige werknemers is dit moeilijk, zeker wanneer de leidinggevende bij het probleem betrokken is. Een externe vertrouwenspersoon kan hierin de oplossing zijn. Deze externe persoon kijkt naar de situatie van buitenaf en heeft een onpartijdige blik.

Het inzetten van de natuur blijkt een doeltreffende manier om werkdruk en stress te verminderen. Een onderzoek van de Hasselt Universiteit in België naar een op de natuur gebaseerde interventie bleek effectief. Werknemers die op hun werkdagen blootgesteld werden aan de natuur hadden lagere stresslevels dan werknemers die dat niet werden. Bijvoorbeeld 20 minuten buiten zijn, in de natuur, heeft een positief effect voor de vermindering van stress en werkdruk. Daarnaast bleken deze werknemers betere cognitieve prestaties neer te zetten. Even de natuur in zorgt dus niet alleen voor minder stress, maar ook voor een beter werkresultaat.

Het is natuurlijk ook mogelijk dat werknemers al een langere tijd last hebben van stressklachten. Langdurige blootstelling aan stress verhoogt het risico op een burn-out. Er zijn een aantal handvatten om dit zoveel mogelijk te voorkomen. Een eerste belangrijke tip is om gericht te kijken naar de copingstijlen. Hoe gaat de werknemer om met stress en heeft hij of zij voldoende stress reducerende copingstrategieën? Een voorbeeld hiervan is om op zoek te gaan naar een zogenaamde ‘uitlaatklep’, iets wat werkt om de stress en de prikkels van een werkdag te verminderen. Dat kan piano spelen zijn, maar dat kan ook even sporten zijn. Het maakt eigenlijk niet uit, zolang het maar iets is dat elke dag gedaan kan worden, zodat elke dag de stress en de druk van de dag weg is. Ook emotionele steun kan enorm helpen. Een sociaal netwerk dat steunend is, kan stress flink verminderen. Een tweede tip is het ontwikkelen of scherp houden van een proactieve houding. In het boek ‘De zeven eigenschappen van effectief leiderschap’ (Stephen R. Covey), wordt beschreven hoe elk individu de regie kan nemen over zijn of haar eigen leven. De gebeurtenissen in het leven zijn vaak niet te veranderen, maar er kan wel de leiding genomen worden over hoe daarop gereageerd wordt en wat dit met een persoon doet. Op deze manier kan men leren omgaan met de stress van het leven en wordt zelf bepaald en in hoeverre dit effect heeft.

Ervaart u of iemand die u kent problemen met klachten door een slechte werksfeer en heeft u behoefte aan hulp en ondersteuning? Dan kunt u altijd contact opnemen met Deviaa voor een intakegesprek. Graag helpen wij u verder.