De impact van rouw op de geestelijke en lichamelijke gezondheid.
Iedereen krijgt op enig moment in het leven te maken met rouw, wat een natuurlijke reactie op verlies is. Dit kan het verlies van een dierbare, van gezondheid of een baan zijn, maar rouw kan ook gaan over iets dat er nooit is geweest, zoals een onvervulde wens. Hoewel iedereen rouw op een andere manier ervaart, heeft het vrijwel altijd impact – zowel geestelijk als lichamelijk. In deze blog leggen we uit wat rouw is, hoe het zich kan uiten en hoe je hiermee om kunt gaan.
Rouwfasen of rouwtaken
Rouw is het geheel aan gevoelens, gedachten en gedragingen na een verlies. Hoe iemand rouwt, hangt af van meerdere factoren, zoals de relatie met de overledene, de omstandigheden rond het verlies en de sociale steun uit het netwerk. Daarbij kunnen verschillende emoties elkaar in korte tijd afwisselen, waardoor het een grillig proces kan zijn.
Lange tijd sprak men in het kader van rouwverwerking over rouwfásen. De bekendste indeling komt van Elisabeth Kübler-Ross. Zij onderscheidde vijf fasen: ontkenning, woede, onderhandelen, depressie en uiteindelijk aanvaarding. Anderen voegen daar nog ongeloof en schuldgevoel aan toe. Deze fasen kunnen houvast bieden, maar niemand doorloopt de fasen in dezelfde volgorde of in dezelfde mate. Daarom zijn er ook andere manieren om naar rouw te kijken, zoals het rouwtakenmodel van Worden, dat vier taken onderscheidt.
Dit zijn moeilijke taken voor iemand die te maken heeft met (recent) verlies. Daarom zal niet iedereen alle taken kunnen volbrengen en ook is er geen gestelde tijd waarin dat zou moeten. Wel kan deze benadering helpen om te begrijpen wat de persoon in kwestie meemaakt.
Lichamelijke impact
Rouw heeft ingrijpende gevolgen voor zowel de lichamelijke als geestelijke gezondheid. Een van de meest voorkomende klachten is vermoeidheid. Neurowetenschappelijk onderzoek toont aan dat tijdens het verwerken van verlies verschillende hersengebieden tegelijk actief zijn - waaronder die voor emotie, geheugen en aandacht. De samenwerking tussen deze gebieden en het continu belasten ervan kost veel energie.
Rouw activeert ook het stresssysteem, waardoor het lichaam in een soort alarmfase gaat. Hierbij komen stresshormonen als adrenaline en cortisol vrij. Deze zorgen er enerzijds voor dat het lichaam direct klaar is voor actie: hartslag stijgt, de bloeddruk neemt toe en de ademhaling versnelt. Anderzijds helpt het het lichaam om op lange termijn met stress om te gaan. Bij acuut gevaar is dit nuttig, maar bij langdurige stress - zoals bij rouw - is het echter uitputtend.
Ook klachten als duizeligheid, verminderde eetlust, buikpijn, hoofdpijn of een verlaagde weerstand komen regelmatig voor. Deze lichamelijke klachten hangen vaak samen met de verhoogde productie van stresshormonen.
Geestelijke impact
Rouw gaat ook gepaard met psychische klachten. Uit onderzoek blijkt dat rouw effect heeft op drie belangrijke hersenfuncties: geheugen, concentratie en cognitie. Dit betekent dat je in het dagelijks leven vergeetachtiger bent, minder goed beslissingen kunt nemen en het leven als chaotisch ervaart. Deze symptomen kunnen kortere of langere tijd spelen, maar vrijwel altijd verdwijnen deze symptomen na verloop van tijd. Toch kunnen ze in het dagelijks leven als zeer belastend worden ervaren. Zaken die voorheen vanzelf gingen, kunnen ineens veel moeite kosten. Daarbij wisselen emoties elkaar vaak snel af, waardoor rouw een soort golfbeweging is. Voor sommige mensen staat het leven na een verlies tijdelijk stil, zeker wanneer het verlies onverwacht of traumatisch is. Het kan dan lastig zijn om weer betekenis te geven aan het dagelijks leven. Dat proces kost tijd, ruimte en energie.
Belangrijk is om te benadrukken dat deze mentale reacties bij het rouwproces horen. Ze zijn niet vreemd of ‘overdreven’, maar een natuurlijke reactie op een verlies. Wel is het goed om alert te blijven. Wanneer klachten langdurig aanhouden of het dagelijks functioneren ernstig beïnvloeden, kan het verstandig zijn om professionele hulp te zoeken.
Wat kun je doen?
Rouw is een bovenal een persoonlijk proces. Onderstaande punten kunnen helpend zijn, echter is het belangrijk te beseffen dat rouw voor ieder individu verschillend is.
Rouwen kost veel energie, daarom is het belangrijk om toch goed aan gezondheid en welzijn te blijven denken. Voldoende slapen, regelmatig en gezond eten en proberen te bewegen zijn hierbij belangrijk. Ook momenten van ontspanning kunnen verlichting bieden.
Gun jezelf de tijd en ruimte om te rouwen. De ene persoon rouwt op een andere manier dan de andere persoon. Het is belangrijk om te onthouden dat er geen ‘goed’ of ‘fout’ is in rouwen, iedereen rouwt op een andere manier. Het is normaal dat je in het begin niet weet hoe om te gaan met het verlies, gun jezelf daarom de tijd en ruimte om te leren met het verlies om te gaan.
Het kan fijn zijn om met mensen te praten over het verlies en de emoties die hierbij ervaren worden. Met wie je praat, kan verschillend zijn. Soms helpt het om met een vertrouwd persoon te praten, soms is het fijner om je verhaal te delen met iemand die wat verder van je af staat.
Wat kun je doen als naaste?
Als iemand in je omgeving rouwt, kun je je soms machteloos voelen. Je wilt troosten of helpen, maar weet misschien niet hoe. Het belangrijkste is: je kunt en hoeft het niet op te lossen. Hoe kun je iemand dan wel bijstaan in zijn of haar verdriet?
Het kan lastig zijn om over rouw en verlies te praten, maar het verlies vermijden maakt het moeilijker voor de ander. Vraag simpelweg hoe het gaat of benoem dat je er bent als de ander wilt praten. Hierdoor creëer je een setting waarin de ander ruimte voelt om over het verlies te praten.
Laat de ander zijn of haar verhaal doen, zonder direct advies te geven of een poging te doen om de ander op te vrolijken. Verdriet mag er zijn.
Rouw stopt niet na een paar weken. Ook in de maanden of jaren daarna kan het verlies er nog zijn. Daarom is het belangrijk om ook in die tijd er nog voor de ander te zijn. Blijf betrokken en vraag af en toe hoe het met de ander gaat.
Conclusie
Rouw is een ingrijpend proces dat tijd en geduld vraagt, van zowel degene die rouwt als van de mensen daaromheen. Er is geen vaste manier of tijd voor rouwen. Deze blog heeft duidelijk gemaakt wat rouw inhoudt en hoe het zich kan uiten. Met de gegeven handvaten kun je beter omgaan met het verlies of steun bieden richting een ander.
Ervaart u of iemand die u kent problemen met rouwverwerking, loopt u of diegene vast in rouw en heeft u behoefte aan hulp en ondersteuning? Dan kunt u altijd contact opnemen met Deviaa voor een intakegesprek. Wij helpen u graag verder.
Deze website gebruikt cookies. Door gebruik te maken van deze website, geeft u aan akkoord te zijn met het gebruik van cookies. Lees meer
