Blog trauma | Serie trauma en herstel

In de vorige blog is beschreven wat een trauma is, wanneer iets traumatisch is en wat de gevolgen daarvan zijn. Deze blog is het tweede deel van het blogthema ‘Trauma en herstel’. In deze blog worden de meest gebruikte trauma therapieën beschreven. Maar allereerst: waar begint het herstel van een trauma?

Waar begint het herstel van een trauma?

Een trauma kenmerkt zich door gevoelens van onmacht en isolement. Onmacht, omdat het iemand overkomt en diegene geen grip heeft op de situatie. Isolement, omdat degene die het trauma overkomt het alleen moet dragen en verwerken. Maar in die gevoelens van onmacht en isolement kan geen herstel plaatsvinden. Door het terugkrijgen van controle en in de verbinding met anderen kan herstel plaatsvinden in beschadigde vermogens op het gebied van vertrouwen, autonomie, initiatief, competentie, identiteit en intimiteit. Deze vermogens zijn tot stand gekomen in relaties met andere mensen, maar vervormd of beschadigd door het trauma en kunnen in relaties met andere mensen hersteld worden. Stap één in het herstel na een trauma is het terugkrijgen van controle en grip. De persoon die wil herstellen van het trauma is zelf de drijvende kracht achter het herstel. Dat is iets waar zowel de persoon met het trauma als de therapeut zich bewust van moet zijn. Anderen kunnen nog zo lief, begripvol of steunend zijn, ze kunnen het slachtoffer niet van een trauma genezen. Vaak slaan mensen met goedbedoelde pogingen om een slachtoffer te helpen toch de plank volledig mis, omdat het principe van het machtsherstel wordt vergeten. Wanneer er trauma in het spel is, is een behandeling heilzaam. Daarom worden hieronder een aantal traumatherapieën beschreven

Wat zijn de meest gebruikte trauma behandelingen?

De trauma behandelingen die in Nederland het meest gebruikt worden zijn cognitieve gedragstherapie (CGT) en EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing).

Bij Cognitieve Gedragstherapie gaat de therapeut samen met de cliënt aan de slag om negatieve gedachten, overtuigingen en gedragspatronen te identificeren en om te zetten in realistische gedachten.

Cognitieve gedragstherapie

Een veelgebruikte therapie die onder CGT valt is exposure therapie. Dit wordt vaak ingezet bij mensen met een trauma. De theorie achter exposure therapie is dat je wordt blootgesteld aan je angsten. Als je ergens bang voor bent, wil je datgene het liefst vermijden! Maar dit lost de angst niet op, sterker nog, het zal de angst versterken. In de therapie is het de uitdaging om de situaties of herinneringen die angst veroorzaken niet uit de weg te gaan, maar jezelf ermee te confronteren. Op deze manier kom je erachter dat de angstige verwachtingen die je hebt niet uitkomen. Deze positieve ervaringen zorgen ervoor dat er nieuwe informatie in je hersenen wordt opgeslagen over situaties waar je bang voor bent. Vaak gebeurt dit geleidelijk, omdat het spannend kan zijn om angsten in één keer onder ogen te komen. Er zijn meerdere soorten exposuretechnieken. Hieronder worden er vijf beschreven.

• Exposure in vivo
  Bij exposure in vivo stel word je letterlijk bloot gesteld aan dat waar je bang voor bent. Je gaat bijvoorbeeld iets doen of bekijken en ondertussen word je geconfronteerd met je angsten. Zo zal je erachter komen dat die angstige verwachtingen geen realiteit worden en bouw je je aangeleerde vermijdings- of veiligheidsgedrag af.
• Imaginaire exposure
  Bij imaginaire exposure beeld je je de situatie die angst oproept tot in detail in. Dan vertel je over de herinnering en stelt je therapeut vragen. Soms laat die je teruggaan naar moeilijke momenten. Op deze manier verbreek je het vermijdingspatroon en is er ruimte om nieuwe verwachtingen te creëren.
• Interoceptieve exposure
  Bij interoceptieve exposure wordt je lichaam blootgesteld aan angstwekkende lichamelijke sensaties. Je leert dat sensaties als hartkloppingen of hyperventilatie geen voortekenen zijn van hartaanval, hersenbloeding of een ander doemscenario. Deze manier van exposure kan in de praktijk gebracht worden door bijvoorbeeld je adem inhouden, met je hoofd schudden of overademen met behulp van rietjes.
• Schrijftherapie
  Het geven van woorden aan gebeurtenissen en ervaringen is voor veel mensen heilzaam. Schrijftherapie is een therapie waarin je dit doet. Je stelt jezelf al schrijvend bloot aan de herinneringen, beelden, gedachten en emoties die het trauma oproepen.
• Narratieve exposuretherapie
  Bij deze exposuretechniek creëer je samen met de therapeut een levensverhaal. Hierin zie je dat traumatische ervaringen deel uitmaken van het grote plaatje, jouw levensgeschiedenis. Het levert inzichten op in onderlinge relaties en patronen, maar ook vind je er erkenning in en geeft het betekenis aan gebeurtenissen. Daarnaast versterkt het je persoonlijke identiteit.

EMDR

Een andere veelgebruikte therapie die gericht is op trauma is EMDR. De hele naam, een hele mond vol, is Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Bij EMDR-therapie wordt je gevraagd terug te denken aan de meest nare beelden uit het trauma. De therapeut beweegt met zijn handen voor je gezicht heen en weer. Je volgt deze bewegingen met je ogen. Tijdens dit proces wordt er een hersengebied overbelast dat betrokken is bij het opslaan van herinneringen en emotionele reacties. Dit hersengebied is de amygdala. Je kunt je aandacht niet bij twee dingen tegelijk houden. Door tegelijkertijd de oogbewegingen uit te voeren én aan het trauma te denken heb je minder aandacht voor het trauma en wordt deze herinnering anders en op een minder bedreigende manier in je geheugen opgeslagen. De herinnering verliest de emotionele lading en zal daardoor over het algemeen sneller vervagen.

Deze blog wordt eindigt niet met simpele tips of een makkelijk advies! Dit zou tekort doen aan de ernst en complexiteit van een trauma. Wanneer er trauma in het spel is, is er altijd baat bij een behandeling. Ervaart u, of iemand die u kent, problemen op het gebied van trauma en heeft u behoefte aan hulp en ondersteuning? U kunt altijd contact met ons opnemen voor een gesprek.

Lize Krijgsman
Psycholoog i. o.