Als je vader of moeder narcisme heeft

Opgroeien bij een ouder met narcisme kan leiden tot een gevoel van (chronische) emotionele onveiligheid. In de buurt van iemand met narcisme kan bij wijze van spreken elk moment ‘de bom’ ontploffen, omdat vader of moeder zonder duidelijke reden kan uitbarsten in een woedeaanval. Als kind heeft men daarom een speciale ‘antenne’ ontwikkeld om te overleven door zich aan te passen en af te stemmen op de behoeften van anderen. Dit is een sterke en tegelijk een kwetsbare eigenschap, omdat men zichzelf daardoor heel makkelijk kan verliezen of weinig ‘feeling’ heeft met wat men zelf nodig heeft.

Narcistische ouder

Dé narcistische ouder bestaat niet. Toch zijn er kenmerken die in bepaalde mate horen bij een ouder met een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Kenmerkend voor een narcistische persoonlijkheidsstoornis is een heel vast en langdurig aanwezig patroon van denken, voelen en doen, wat niet past binnen de normen van normaalgesproken gedrag. Hieronder volgen een aantal kenmerken die worden meegenomen in het diagnosticeren van een narcistische persoonlijkheidsstoornis.

• Heeft een opgeblazen gevoel van eigen belangrijkheid. Een narcistische ouder kan zijn/haar kind zien als een verlengstuk van zichzelf. Hierdoor kan het kind enerzijds geen of weinig ruimte krijgen om zichzelf te ontdekken in wie hij/zij is en anderzijds kan het kind nauwelijks aandacht krijgen van de ouder, omdat de ouder vooral bezig is met zichzelf. 
• Is gepreoccupeerd (geobsedeerd) met fantasieën over grenzeloos succes, grenzeloze macht, genialiteit, schoonheid of ideale liefde. Dit kan gericht zijn op hoe goed de ouder is of iets doet, maar ook op een depressieve manier waarbij de ouder zich neerzet als afgeschreven persoon. Binnen het gezin moet dit bepaalde kenmerk van de ouder centraal staan. Bijvoorbeeld als gespreksonderwerp. Voor een kind voelt dat als: ‘Het is er weer…’.
• Gelooft dat hij of zij 'bijzonder' en uniek is en alleen kan worden begrepen door of moet omgaan met andere bijzondere mensen of met mensen (of instellingen) met een hoge status. Hierdoor moet het kind vaak aan een hoge standaard voldoen om te ‘matchen’ met het beeld wat de ouder van zichzelf heeft.
• Heeft een excessieve (buitensporige) behoefte aan bewondering en/of bevestiging. De ouder vraagt in de gezinssituatie veel aandacht voor zichzelf in alle dingen. Hierbij kan de ouder de competitie aangaan met de prestaties van andere gezinsleden.
• De ouder heeft het gevoel bijzondere rechten te hebben. Bijvoorbeeld het hebben van onredelijke verwachtingen over een speciale voorkeursbehandeling of dat er automatisch wordt voldaan aan zijn/haar verwachtingen. Dit zorgt ervoor dat er binnen het gezin speciale regels gelden voor de ouder en dit wordt ‘gewoon’ geëist in het gezin.
• Exploiteert anderen (maakt misbruik van anderen om zijn of haar eigen doelen te verwezenlijken). Hierdoor is het kind een verlengstuk van de ouder en moet het kind het ego van de ouder dienen of het kind wordt gebruikt om frustraties op af te reageren.
• Heeft een gebrek aan empathie: is niet bereid de gevoelens en behoeften van anderen te erkennen of zich ermee te identificeren. Hierdoor is de ouder niet emotioneel beschikbaar voor het kind. Dit betekent dat de emoties van het kind als onbelangrijk, belachelijk of als een groot, onoverkomelijk probleem worden gezien door de ouder.
• Is vaak afgunstig op anderen of gelooft dat anderen afgunstig zijn op hem of haar. Dit kan de ouder overbrengen op het kind. Een kind kan bijvoorbeeld een zeer oordelende houding meekrijgen.
• Toont zich arrogant of hooghartig in houding of gedrag. Hierdoor kan het kind een gevoel van afwijzing door de ouder ervaren of de ouder probeert het kind mee te voeren in een arrogante of hooghartige houding richting anderen.

Kortom, het kernprobleem van narcisme zit in problemen met het zelfbeeld en hoe iemand zich, ondanks deze problemen, staande houdt. Dit gebeurt vaak ten koste van anderen. Hierdoor wordt een ouder met een narcistische persoonlijkheidsstoornis gezien als een emotioneel afwijzende ouder. Iemand met narcisme is emotioneel niet volwassen geworden, waardoor men verwacht dat het leven van anderen om hem of haar draait.

De blijvende rouw

Over het algemeen kan men rouwen om iets wat diegene is ontnomen of door de bewustwording van iets wat men nooit heeft gehad. Daarom kan een kind van een emotioneel afwijzende ouder te maken hebben met rouwgevoelens. Vaak is dit een innerlijke, niet (h)erkende rouw. Dit betekent dat men een pijn met zich meedraagt, waaraan diegene ‘gewend’ is geraakt. Hierdoor weet men niet anders. De schade die een kind zowel mentaal als emotioneel kan oplopen door een emotioneel afwijzende ouder is niet weg te poetsen. Daarom is verwerking van belang, zodat men met de schade uit het verleden leert om te gaan.

Aan de slag

Heb jij een ouder met narcisme en heb jij behoefte aan hulp en ondersteuning? Deviaa heeft een online cursus ‘Als je vader of moeder narcisme heeft’ ontwikkeld. Deze cursus is bedoeld voor adolescenten en (jong)volwassenen die een ouder hebben met narcisme. Het doel van deze cursus is om beter te leren begrijpen hoe een vader of moeder met narcisme in elkaar zit. Hierbij kan er bij de ouder sprake zijn van de diagnose narcisme (wat in de praktijk niet vaak zo is) of een (sterk) vermoeden van de diagnose. Deze cursus biedt jou:

• Inzicht in het gedrag van de ouder;
• Inzicht in de gevolgen van het gedrag van de ouder op de identiteitsvorming en het gemis aan verbondenheid en emotionele veiligheid;
• De mogelijkheid voor een proces van zowel verwerking als ‘aan jezelf werken’.

Naast de online sessies is er een mogelijkheid voor een live-moment. Het live-moment is bedoeld om je ervaring van het volgen van de cursus te delen en eventuele vragen te bespreken.

Het doel van deze cursus is om beter te leren begrijpen hoe een vader of moeder met narcisme in elkaar zit

Wil je graag meer informatie over de cursus 'Als je vader of moeder narcisme heeft'? Of wil je de cursus graag kopen? Klik dan hier.

Daarnaast kan je altijd contact opnemen met Deviaa voor een intakegesprek. Dit kan via het contactformulier op onze website: https://www.deviaa.nl/contact Graag helpen wij jou verder.