Een negatief zelfbeeld kan bij jongeren, maar ook bij volwassenen veel voorkomen. In DSM-V is het geen aparte stoornis, maar bij verschillende stoornissen is een lage zelfwaardering wel een symptoom. Daarnaast kan het een risicofactor zijn voor terugval en kan het herstel belemmeren. Over het algemeen wordt aangenomen dat met het behandelen van de primaire aandoening ook de problemen rondom zelfwaardering zullen verminderen. Maar dit is niet altijd het geval, soms moet er apart aandacht besteed worden aan het negatieve zelfbeeld. Daarom is de COMET-methode ontwikkeld, een empirisch ondersteunde methode voor een negatief zelfbeeld. Het wordt vaak aanvullend op een behandeling aangeboden.
COMET staat voor ‘Competitive Memory Training’ en is gebaseerd op theorie over leren en ‘ontleren’. Het geleerde wat opgeslagen is in het langetermijngeheugen kan door nieuwe leerervaringen gecorrigeerd worden. Maar dat betekent niet dat de ‘oude’ kennis verdwenen is; die kennis kan weer opnieuw geactiveerd worden in bepaalde situaties. Om de nieuwe kennis sneller te activeren is het belangrijk om de emotionele saillantie te versterken. Bij COMET is de oude kennis negatieve zelfwaardering en de gedachten die daarbij horen en de nieuwe kennis positieve zelfwaardering. Om de positieve zelfwaardering te versterken wordt de emotionele saillantie verhoogd door middel van imaginatie, motoriek en muziek.
Behandeling
COMET kan zowel in groepsverband als individueel worden gegeven in zes tot negen sessies. Na een aantal inventariserende en informatieve sessies kan gestart worden met imaginatie. De cliënten wordt gevraagd een situatie in gedachten te nemen waarbij positieve eigenschappen van de cliënt naar voren komen. De situatie wordt in gedachten herhaald, waarbij het van belang is zoveel mogelijk details te herinneren. Dit zorgt ervoor dat de gevoelsmatige beleving van de situatie heel sterk is, waardoor het beter wordt opgeslagen in het geheugen en het sneller ‘opgehaald’ kan worden. Wanneer het de cliënt lukt om te imagineren en daarbij een positief gevoel te hebben, kan positieve zelfspraak toegevoegd worden. Dit kan bijvoorbeeld de volgende zin zijn: ‘In deze situatie heb ik mijn vriend geholpen. Ik ben dus een goede vriend en betrouwbaar.’ Daarnaast is lichaamshouding en gezichtsuitdrukking van belang. De cliënt kan een zelfverzekerde houding proberen aan te nemen, waarbij het positieve zelfgevoel versterkt wordt. Dit kan gecombineerd worden met imaginatie: een cliënt kan een situatie in gedachten nemen en daarbij een houding aannemen. Een laatste factor is muziek; dit kan de imaginatie, positieve zelfspraak en motoriek ondersteunen bij het bereiken van een positief gevoel en zelfwaardering. De muziek wordt uitgekozen door de cliënt zelf, het is muziek die een positief gevoel bij de cliënt oproept.
Om de positieve zelfwaardering te versterken wordt de emotionele saillantie verhoogd door middel van imaginatie, motoriek en muziek.
In de laatste paar sessies wordt nog aandacht besteed aan negatieve zelfwaardering door contraconditionering. Opnieuw wordt er een positief beeld opgeroepen door middel van imaginatie, waarna het beeld wordt vervangen door een trigger voor negatieve zelfwaardering. Er wordt dan geoefend met het vasthouden van het positieve gevoel door de al benoemde technieken. De triggers kunnen worden opgebouwd van minder moeilijk naar moeilijke triggers. Op deze manier wordt de cliënt ‘immuun’ gemaakt voor de triggers. Ten slotte kan ook geoefend worden met het overschakelen van een negatieve situatie naar een positieve situatie. De al geoefende technieken kunnen worden ingezet om met negatieve situaties om te gaan.
COMET is dus een methode die positieve zelfwaardering saillanter maakt in het geheugen, waardoor een positief zelfbeeld versterkt kan worden. De methodiek maakt gebruik van imaginatie, positieve zelfspraak, motoriek, muziek en contraconditionering.
Bij het schrijven is gebruikgemaakt van het boek COMET voor negatief zelfbeeld van Kees Korrelboom. Een aanrader voor als u meer wilt weten over COMET!