Header Team Deviaa

Seksueel misbruik bij kinderen

27-07-2021

caleb woods

Vaak hebben we het idee dat seksueel misbruik zeldzaam is. Helaas is dat echter niet het geval en komt het vaker voor dan we denken. Geschat wordt dat één op de vier meisjes, en één op de zes jongens al voor het zestiende levensjaar te maken heeft gehad met seksueel misbruik. Er is sprake van seksueel misbruik van kinderen als er contacten of interacties tussen een kind en volwassene plaatsvinden waarin het kind gebruikt wordt voor de seksuele voldoening van de dader. Seksueel misbruik bestaat uit een vorm van direct lichamelijk contact. Sommige daders demonstreren hun genitaliën aan een kind of bekijken een kind dat zich uitkleedt. In de meeste gevallen zijn de daders bekende en vertrouwde personen van het kind en in 50% van de gevallen is het zelfs een familielid. De dader zet een kind meestal onder druk om het geheim te houden en probeert het kind te laten denken dat dit normaal of zelfs leuk is.

In deze blog zal eerst worden ingegaan op de problemen die kunnen ontstaan ten gevolge van seksueel misbruik. Vervolgens wordt er aandacht besteed aan wat kinderen nodig hebben en tenslotte wordt er besproken welke soorten therapie er nuttig kunnen zijn om het kind te helpen bij het verwerken van het misbruik.

Kinderen die seksueel misbruik hebben ondergaan, kunnen als reactie daarop emotionele en gedragsmatige problemen vertonen. Kinderen kunnen symptomen vertonen die typisch zijn voor angst en stress zoals bedplassen, zich terugtrekken, moeilijk en lastig gedrag, nachtmerries, problemen op school of ze kunnen seksuele spelletjes spelen of gedrag laten zien dat ongepast is voor hun leeftijd. Als gevolg van het misbruik ontwikkelen kinderen verkeerde ideeën over zichzelf, over andere mensen en over de wereld. Ze proberen een verklaring te zoeken waarom hen dit moest overkomen. Vaak gebeurt het dat ze zichzelf de schuld gaan geven: ‘ik was niet netjes gekleed’ of ‘ik heb niet duidelijk laten merken dat ik het niet wilde’. Het kan zelfs zo ver gaan dat kinderen denken dat ze een slecht persoon zijn en het daarom verdiend hebben.

Kinderen hebben de steun en bescherming van vertrouwde personen nodig om het leven weer op te pakken. Seksueel misbruik is een trauma en dus ook een verlies, waardoor er een rouwproces is. Deze kinderen hebben hun onschuld, hun gevoel van zelfrespect en hun bekwaamheid om te vertrouwen verloren. Maar bovenal hebben ze hun gezonde kindertijd verloren. Het misbruik an sich is traumatisch geweest, maar de emotionele schade die er door veroorzaakt is kan het leven van een kind enorm gaan domineren.  Als ouders is het belangrijk om een kind te ondersteunen en om het kind duidelijk te maken dat het geen schuld heeft aan wat er is gebeurd. Juist de ontkenning van anderen is vaak nog erger voor een kind dan het seksueel misbruik zelf. Kinderen krijgen dan het idee dat ze zelf slecht zijn, dat hun pijn en daarmee ook zijzelf er niet mogen zijn, omdat ze hun verhaal nergens kwijt kunnen. Het is begrijpelijk dat ouders zichzelf schuldig voelen aan hetgeen hun kind is overkomen. Echter, er is maar één schuldige, de dader. Het is namelijk ook niet gezond om je kind elke minuut in de gaten te houden, want het kind moet ook de vrijheid hebben om zichzelf te ontwikkelen. Het is echter wel heel normaal dat je als ouders overstuur bent als je zoiets ontdekt bij je eigen kind. Toch is het belangrijk om kalm te blijven en het kind te verzekeren dat het goed is dat ze het gezegd hebben. Anders kunnen ze mogelijke boosheid of verdriet verkeerd interpreteren en gaan ze zich als nog schuldig voelen.

Indien er sprake is geweest van enige vorm van seksueel misbruik is het van belang dat een kind erover kan praten. Een kind begrip van veiligheid bijbrengen en een open communicatie binnen het gezin, vergroot de kans dat een kind het seksueel misbruik met de ouder zal bespreken. Daarnaast is het van belang dat kinderen leren welk seksueel gedrag ongepast is. Ze moeten leren dat hun lichaam van hen is en dat zij het recht hebben om ‘nee’ te zeggen tegen een aanraking. Daarnaast moeten kinderen weten aan wie ze het kunnen vertellen als zoiets voorvalt.

Er zijn verschillende vormen van therapie om kinderen te helpen het seksueel misbruik te verwerken. De nadruk ligt vaak op het verwerken van de gebeurtenissen, het verminderen van angst en het kind helpen verwoorden van zijn gedachtes en gevoelens. Voor zowel kinderen en volwassenen die (als kind) seksueel misbruikt zijn, is EMDR een effectieve therapie. Het is belangrijk dat de negatieve en verkeerde conclusies die de persoon over zichzelf getrokken heeft, veranderen in positieve en juiste conclusies. Tijdens de EMDR-sessie moet de persoon terugdenken aan de meest schokkende momenten van de gebeurtenis, niet alleen in emoties, soms ook in alles wat een persoon gezien, geroken en gevoeld heeft. Doordat de hulpverlener de cliënt ondertussen intensief afleidt met professionele triggers, wordt de herinnering aan de gebeurtenis minder sterk en minder beangstigend. Er zijn weinig woorden of begrip nodig voor deze behandelmethode en daarom is het ook goed bruikbaar voor kinderen. Er is bewijs gevonden dat EMDR ook zorgt voor afname in stress.

Hieronder volgen nog een aantal tips om kinderen te helpen na misbruik:

  • Wees op elk moment beschikbaar om te praten
  • Verzeker het kind dat het misbruik niet zijn fout is
  • Laat zien dat je dankbaar en trots bent dat het kind het verteld heeft
  • Praat in duidelijke taal over het misbruik en handel rustig met het kind
  • Probeer zoveel mogelijke de dagelijkse routine vast te houden
  • Vertel het kind dat dit vaker voorkomt, zodat het weet dat het niet de enige is, maar dat er ook goede manieren zijn om het kind hiermee te helpen
  • Zoek iemand met wie je zelf kunt praten over je eigen gevoelens

Heeft u of iemand die u kent seksueel misbruik meegemaakt en zou u graag verdere ondersteuning willen? Dan kunt u altijd contact opnemen met Deviaa voor een intakegesprek. Graag kijken wij of wij u verder kunnen helpen en iets voor u kunnen betekenen.

Elma de Bruijne

Psycholoog i.o.

Dit artikel delen:

Lees meer over:

Home Sfeerfoto Deviaa

Deze website maakt gebruik van cookies

Deze website gebruikt cookies. Door gebruik te maken van deze website, geef je aan akkoord te zijn met het gebruik van cookies. Lees meer

Sluiten